Gospodarowanie i rynek II

Polityka finansowa firm wobec warunków gospodarowania w Polsce Financial politics in companies against economics condition in Poland Abstrakt: Artykuł prezentuje sytuacje finansową firm krajowych wobec zmian na rynku finansowym i kredytowym. Atrakcyjność inwestycyjna województw i sektorów ma znaczny wpływ na stopę wzrostu, rozwoju regionu i firm. Polskie firmy maja wysoki potencjał rozwoju. Wysoki dostęp do kapitału jest równocześnie zagrożeniem. Problemy przy wprowadzaniu zmian czy nowej polityki wewnętrznej i zewnętrznej są dużym obciążeniem. Celem publikacji jest ocena zależności warunków na rynku finansowym na gospodarowanie i wyniki firm. Metoda badawcza zastosowana w pracy opiera się o techniki opisowe oraz analizę danych i warunków gospodarczych. Ważne dla polskiej gospodarki oraz gospodarowania firm są warunki kredytowania oraz atrakcyjność inwestycyjna województwa. Polskie regiony w różnym stopniu są zaangażowane w nowe wydatki i nowy kapitał. W ostatnich latach znacznie spadła ilość udzielanych kredytów oraz zmieniły się warunki kredytowania i inwestycji. Poszukiwane są inwestycje o wyższej stopie zwrotu, z gwarancją zysku i przy zachowaniu wymaganych zasobów. W ramach publikacji zaprezentuje politykę finansowa firm w Polsce obecnie i w poprzednich latach. wstęp Dla firm i gospodarki najważniejszymi zmiennymi ekonomicznymi są warunki na rynku finansowym, koszty i zyski (rzeczywiste i potencjalne). Wiele polskich przedsiębiorstw ma ograniczony dostęp do kapitału na inwestycje oraz niskie własne zasoby kapitału. Dofinansowanie oraz wprowadzenie odpowiedniej polityki zarządzania, promocji i organizacji pozwala na rozwój i wykorzystanie potencjału. Od wielu lat ważne jest finansowanie zewnętrzne – kredytowe, unijne, samorządowe, instytucji i przedsiębiorstw, korporacji zagranicznych. Dzięki tym inwestycjom wprowadzono wiele zmian, szczególnie w zakresie procesu produkcji, ochrony środowiska, energooszczędności, innowacji produktowych i materiałowych. Zmiany te wymagają znacznych nakładów finansowych, mają dodatnia stopę zwrotu dopiero w długim okresie. Inwestycje w reformy gospodarki i gospodarowania dotyczą oprogramowania IT, sprzętu komputerowego i mobilnego, rynku online i rynku informacji. Firmy przeznaczają znaczne wydatki na IT i innowacje IT. Wiele z nich wykorzystuje rynek online jako pośrednika, jako rynek sprzedaży, promocji, współpracy krajowej i zagranicznej. Wysokie wydatki są kierowane na rynek informacji dla biznesu, przedsiębiorstw i gospodarki. Znacznie rozwinęły się wydawnictwa branżowe, specjalistyczne i ekonomiczne oraz działalność instytutów naukowych, badawczych. rynek finansowy i jego ograniczenia Rynek finansowy jest podzielony na: pieniężny, kapitałowy, papierów wartościowych i walorów. Jest definiowany „jako miejsce wymiany walorów finansowych. Walory mają postać zmaterializowaną lub zdematerializowaną. Podmioty gospodarcze, czyli inwestorzy przeznaczają środki innym podmiotom gospodarczym w zamian za deklaracje zwrotu w przyszłości danej kwoty skorygowanej o zysk inwestora.” Pośrednikami na tym rynku są banki, instytucje bankowe oraz domy maklerskie. Od roku 2005 na polskim rynku wprowadzono wiele rozwiązań finansowych: nowe narzędzia i formy kredytowania, oszczędzania i transferu kapitału. Wiele inwestycji opiera się o finansowanie unijne (fundusze strukturalne, pomocowe, celowe, dodatki, wsparcie kredytowe, udziały w firmie). Po 2005 wzrosło zainteresowanie inwestycjami w Polsce z zagranicy. Wiele korporacji zdecydowało się na wejście na polski rynek poprzez handel zagraniczny, wymianę handlowa oraz budowę filii, przedstawicielstw i sieci partnerskich. Koszty tych inwestycji były znaczne. RYC. 1 Wyniki makroekonomiczne dla regionu Źródło: Strzelewski, K. (2013). Wyniki gospodarcze dla kraju i regionów 2000-2010. Warszawa: GUS Po 2009 proces inwestycji uległ osłabieniu, stagnacji. „Wiele przedsiębiorstw zrezygnowało z rozpoczęcia inwestycji czekając na poprawę warunków gospodarczych. Plany firm dotyczą głównie rynku produktów gotowych oraz pośrednictwa. Polityka finansowa opiera się na inwestycjach w nowoczesne budownictwo, produkty, produkcje oraz rynek sprzedaży (klasyczny i online).” Polskie przedsiębiorstwa współpracują na szeroką skalę z firmami zagranicznymi, nowości produktowe, wydatki wynikają z umów partnerskich i współpracy. Najczęściej zaangażowane są sektory produkcyjne, pośrednictwa i sprzedaży. Kapitał ma znaczny wpływ na warunki gospodarowania i zainteresowanie rynkiem finansowym – kredytami i kapitałem. rozbudowa rynku finansowego Rynek kredytowy i kapitałowy najszybciej rozwija się w rejonie aglomeracji – Warszawy, Poznania, Kraków i Łodzi. Na tych obszarach, zgodnie z raportem NBP szacuje się najwyższe wykorzystanie funduszy UE oraz inwestycji zagranicznych. Zaangażowanie banków na rynku firm jest wysokie od 2005. Po 2009 zainteresowanie spadło zainteresowanie zewnętrznymi źródłami kapitału w całym kraju. Nadal aglomeracje są wysoko oceniane pod względem nowych inwestycji. W roku 2011 „firmy zagraniczne zainwestowały 2,3 mln $ (jako udziałowcy, wkład). Zyski z kapitału w wielkości 6,7 mln $ zostały ponownie zainwestowane. W okresie 2010-2011 wkład z tego źródła zmalał o 5 mln $, przewiduje się dalszy spadek.” W innych krajach wartości te również obniżyły się - w latach poziom inwestycji zagranicznych został ograniczony z 65 mln $ do 36 mln $. Po 2010 widać poprawę, jednak ograniczenia kredytowe, brak zaufania firm i konsumentów nadal hamują wydatki i rozwój. rynek kredytowy w Polsce Przy przyznawaniu kredytów dla przedsiębiorstw banki kierują się gwarancją zwrotu, stopą zwrotu z inwestycji, sytuacje finansowa firmy i prognozy dla przedsiębiorstwa. Często wymagany jest zastaw rzeczowy lub hipoteka (kredyty na budynki przemysłowe, magazynowe, biura, powierzchnie sprzedaży). Po 2005 roku przy wsparciu UE, rządu i samorządu wiele firm uzyskało dofinansowywane kredyty i pożyczki. Nowy kapitał był kierowany na modernizacje produkcji, wprowadzeni norm ochrony środowiska oraz nowoczesne produkty. Wysokie kwoty kredytów wymuszają spłatę w długim okresie: kilka, kilkanaście lat. Po 2009 osłabienie gospodarcze, stagnacja i ograniczenie rozwoju i perspektyw znacznie ogranicza możliwość spłaty rat. Zamrożenie kredytu, rewaloryzacja czy przesunięcie spłat było wprowadzane na szeroka skalę. Jednak proces osłabienia gospodarczego trwa, prognozy wzrostu na kolejne lata są niskie. Firmy muszą wprowadzać oszczędności, poprawę efektywności i ograniczenia wydatków dla wywiązania się z umów kredytowych. RYC. 2 Warunki kredytowania I Źródło: Sytuacja na rynku kredytowym. (2012). Warszawa: Narodowy Bank Polski Na przedstawionym wykresie zaprezentowana ocenę i wyniki badań dotyczące rynku kredytowego. Oceniane są firmy MSP i większe przedsiębiorstwa przez banki. Oceniany jest stopień wzrostu lub spadku wartości udzielanych kredytów w Polsce w ujęciu %. Problemy gospodarcze ograniczyły współpracę, partnerstwo wśród firm krajowych i zagranicznych. Spadł import, export i prognozowanie wartości dotyczące kolejnych lat. Po 2010 roku ograniczono wydatki kredytowe na innowacje, wprowadzanie nowych produktów czy produkcje i nowe budynki. Obecnie banki utrzymują wysoka marżę i koszty poza odsetkowe. wykorzystanie kredytów W drugiej połowie 2013 roku wiele banków działających na polskim rynku zgodziło się na przedłużenie okresu spłaty, ograniczenie marży i kosztów dla większych firm. Szacuje się te firmy jako bardziej odporne na zmiany gospodarcze, o niższym ryzyku. Zaostrzono warunki kredytowe dla sektora MSP, jako narażonych na osłabienie, o podwyższonym ryzyku. Po roku 2005 wartość umów na rynku przedsiębiorstw spadła o ok. 18, 6%. Znacznie wzrosła ilość, wartość kredytów mieszkaniowych i konsumenckich. Wyniki te są ważne dla sektora FMCG oraz producentów, sprzedawców dóbr codziennego użytku i sprzętu domowego. Kredyty prywatne i firm stanowią ok. 50% PKB kraju. Wynik ten jest niższy od średniej w Europie – wartość kredytów to 118% PKB. W krajach tj. Hiszpania , Holandia, UK, Portugalia czy Szwecja wynik ocenia się na 140-180%. Kredyty dla przedsiębiorstw w Polsce stanowią ok. 15% PKB. Średnia dla UE to 50%. Od 2000-2011 roku wzrost udziału kredytów dla firm w PKB to tylko 0,5%, w strefie euro odsetek ten ocenia się na 11,2%. sektory kredytowane Finansowanie akcji kredytowych w Polsce w 25% opiera się o kapitał z zagranicy, 75% na depozytach (798,4 mld PLN). Najważniejszymi inwestorami są Niemcy, Holandia i USA. Po 2005 roku znacznie wzrósł udział kapitału zagranicznego z 6% do 25%. W roku 2011 „wolumen środków zagranicznych ocenia się na 159,5 mld zł, w 2012 wartość ta spadła do 142,5 mld zł. Finansowania zagraniczne w okresie 2011-2012 spadło: odpływ o -19,5, napływ o 5,2 (29,2 mld zł). W kolejnych latach najważniejszym źródłem kapitału będą kredyty (80%)– oparte o zyski i depozytów oraz papiery dłużne, instrumenty dłużne. W kolejnych latach wzrośnie finansowanie z depozytów, zysków, spadnie ze środków zagranicznych.” Od 2005 roku znaczne środki (krajowe i zagraniczne) były przeznaczone na rozwój transportu (kolej, drogi, firmy spedycyjne). Polska stała się ważnym pośrednikiem handlowym w Europie, głównie do Europy Środkowo-Wschodniej. Od 8 lat dofinansowywane i kredytowane zmiany w produkcji przemysłowej. Rozwinął się rynek produkcji i sprzedaży (w kraju i za granicą) produktów gotowych (FMCG, artkuły codziennego użytku. Wprowadzono nowoczesne linie produkcyjne, zgodne z normami ochrony środowiska i certyfikatami niezbędnymi do handlu międzynarodowego. W ostatnich latach szeroko zakrojone zmiany wprowadzono w klasycznych dziedzinach polskiej gospodarki: rynek materiałów budowlanych (opartych na naturalnych składników), meble i wyposażenia dla lokali mieszkalnych, biurowych, sprzedaży. Znaczną dynamikę rozwoju wykazuje sektor kosmetyków i ubrań. Wiele polskich firm współpracuje z firmami zagranicznymi przy produkcji, sprzedaży, promocji, logistyce. Współpraca pozwoliła na ekspansje na rynkach europejskich i światowych. Sieci sprzedaży (Rossmann, Superpharm) w Polsce pozwoliło na rozbudowę rynku zbytu, budowę nowoczesnej marki i produktu oraz szeroka zakrojoną promocje i marketing. Znaczne środki kredytowe przeznaczono na innowacje, IT oraz rozwój sektora online. Przez ostatnie lata znacznie wzrósł udział firm na rynku online. Większość przedsiębiorstw o zasięgu krajowym i zagranicznym wykorzystuje Internet jako środek prezentacji, reklamy, informacji, promocji czy kontaktu z klientami, współpracownikami i sektora B2B. Ważne jest pośrednictwo dla biznesu i rynku B2B. Internat pozwala na szybki dostęp do informacji, do infolinii oraz bazy zasobów, warunków sprzedaży, zapłaty, dostawy. Kredyty dla polskich przedsiębiorstw pozwoliły się, szczególnie w zakresie rozbudowy rynku zbytu w kraju, za granicą. Wiele z nich zyskało nowoczesną markę, nowoczesny produkt, znany na rynku europejskim, poszukiwany przez konsumentów. Wysoki wzrost sprzedaży uzyskały przedsiębiorstwa kosmetyczne, FMCG oraz wyposażenia dla lokali mieszkalnych, biurowych i sprzedaży. Wysokie inwestycje pozwoliły na poprawę jakości w sektorze FMCG. polityka finansowa firm W roku „2013 o 15-20% wzrosło zainteresowanie dużych firm kredytami krótkoterminowymi i długoterminowymi wobec 2012 roku. Banki częściej udzielają kredytów, ograniczyły marżę i koszty dla tych firm. Dla sektora MSP w okresie 2012-2013 wartość udzielanych kredytów waha się w zakresie od -2% do 3%. „ RYC. 3 Warunki kredytowania II Źródło: Sytuacja na rynku kredytowym. (2012). Warszawa: Narodowy Bank Polski Obecnie najważniejsze dla banków i rynku kredytowego są dane dotyczące konkurencji i presji konkurencyjnej oraz ogólne zainteresowanie firm kapitałem. Negatywny wpływ na ten rynek ma wysokie ryzyko inwestycyjne i ryzyko działalności. Banki niechętnie udzielają kredytów, portfel tendencji jest znacznie obciążony umowami zagrożonymi i trudną sytuacją wielu firm. Od 2012 roku najważniejszym ograniczeniem są trudności w sektorze bankowym, ryzyko w branży oraz zła sytuacja gospodarcza i prognozy. Przy ocenie warunków kredytowych ważna jest polityka NBP. struktura wydatków firm Najważniejsze wydatki firm dotyczą utrzymania (wynajem, opłaty, pensje dla pracowników), usług outsourcingowych (często są wynajmowane przedsiębiorstwa zewnętrzne) oraz koszty produkcji, usług. Ważne są wydatki na logistykę, magazynowanie i sprzedaż. Obecnie niezbędne są wydatki na promocje, marketing czyli na budowanie marki, produktów oraz wizerunku na rynku. Wizerunek na rynku konsumenckim i rynku współpracowników, partnerów znacznie wpływa na możliwości przedsiębiorstw, na ich działalność i perspektywy rozwoju. Po roku 2005 ważne były wydatki na unowocześnianie, IT, innowacje, na nowoczesny produkt i markę. Inwestycje tego rodzaju zostały znacznie ograniczone po 2009. Dopiero w roku 2012 widać ograniczenie spadku inwestycji. W ostatnich okresach ważne dla firm są wydatki na informacje. W ostatnim okresie coraz popularniejsze jest dziennikarstwo. „Przedsiębiorstwa inwestują we własne wydawnictwa, e-magazyny i portale informacyjne. Publikacje są skierowane do pracowników firmy dla rozpowszechniania informacji, zaprezentowania jej działalności. Przedsiębiorstwa wprowadzają również magazyny dla klientów, budowanie odbioru czytelników i klientów jest ważnym elementem polityki. Magazyny te najczęściej są prezentacją firmy i jej produktów, opiera się na marketingu, promocji oraz budowaniu lojalności w sektorze i wśród klientów.” wydatki na rynek informacji Rozbudowa rynku informacji wymaga nakładów inwestycyjnych, jednak firmy wykorzystują rynek informacji w oczekiwaniu na uznanie marki i produktów. Ważne jest zdobycie wysokiego miejsca i siły konkurencji. Dziennikarstwo przedsiębiorstw jest powszechne w Internecie. Szybkość przekazu informacji, dostęp czytelników, popularność i różnorodność przekazu zachęca do rozwoju tego kanału przekazu. Wydawnictwa firmowe są ukierunkowane na promocje i budowanie wizerunku. Równocześnie często wykorzystywane są publikacje eksperckie lub informacyjne m.in. w zakresie nagród, wyróżnień, targów, konferencji w branży i spotkań firmowych. Firmy planują rozwój wydawnictw dla utrzymania komunikacji z klientami, pracownikami współpracownikami. Najważniejsze dla wydawnictw jest utrzymanie zaufania czytelników oraz rozwój zainteresowania firmą i jej produktami. Popularyzacja, rozpowszechnianie informacji jest metodą dla rozbudowy rynku zbytu i zdobycia nowych klientów. Przedsiębiorstwa wykorzystują wydawnictwa branżowe dla promocji, jednak własne wydawnictwo pozwala na rozwój komunikacji na szerszą skale. Wydawnictwa zewnętrzne nie pozwalają na rozwój wielu programów marketingowych, nie publikują reklam czy prezentacji. Wydawnictwa są ukierunkowane na budowanie zaufania i reputacji. Czytelnicy korzystają z rynku informacji, magazyny są przydatne i praktyczne. W następnych latach na rynek będą wprowadzane kolejne wydawnictwa. wydatki na reklamę W ostatnich latach wydatki na reklamę wzrastają o 14% w ciągu roku. W roku 2011 oszacowane zostały na 1,95 mld zł. Najszybciej rozwijającym się narzędziem jest reklama w wyszukiwarkach. Narzędzia graficzne są najczęściej wykorzystywane, wydatki na reklamę tego typu to 41% wydatków na promocje online. Dynamika wzrostu jest oceniana na 7%. Dane marketingowe w ostatnich latach pokazują wzrost zainteresowania SEM (2012 - 35%), email marketingiem (2012- 26%) i ogłoszeniami (2012 - 24%). Na rynku reklamy online 24% wydatków dotyczy ogłoszeń, w Internecie są prowadzone bazy ogłoszeń, prezentacje, linki oraz wyszukiwarki branżowe. Dostosowanie się wydawnictw do potrzeb firm jest prowadzony od lat, w kolejnych latach trendy te będą się rozwiać. wydatki inwestycyjne na it firm krajowych i zagranicznych Na początku roku „2012 najważniejszą formą promocji były reklamy banerowe – wideo i interaktywne, w drugiej połowie są one na miejscu 2 i 3. Pod względem efektywności (ilość kliknięć i ilość emisji) najwyżej oceniane są promocje na mobilnych banerach (wskaźnik 2%) oraz klasycznych (1,75%). Miejsce trzecie to prezentacje z elementami interaktywnymi (wskaźnik 1,2%).” „Reklama video online ma 2% udział w rynku (2010-2012). W ostatnich pięciu latach wzrost był dwukrotny. Osłabienie widoczne w 2012 wynikają ze spadku zainteresowania wideo online oraz rozwojem tego sektora.” Rok „2012 jest okresem wzrostu zainteresowania promocją internetową wśród firm z branży telekomunikacji (2,4% reklam), finansów, ubezpieczeń i maklerstwa (17,4%). Wysokie zainteresowanie – 11,1% jest w branży motoryzacyjnej. Prognozuje się dalszy wzrost zainteresowania w branży telekomunikacji – inwestycje w mobilne serwisy, rozwój mobilnego Internetu wymaga szerokich akcji marketingowych.” Najwyższe zainteresowanie reklama dotyczy wydawnictw branżowych (dostosowanie do rynku klientów i odbiorców) oraz magazynów i gazet o szerokim zasięgu. Telekomunikacja jest branżą mocno powiązaną z klientami, promocje są ukierunkowane na indywidualnych odbiorców i firmy. Przedsiębiorstwa są ukierunkowane na budowanie wizerunku i prezentacje produktów. Ostatnie miesiące pokazują wysokie zainteresowanie internautów w dziedzinach: czas wolny (wskaźnik kliknięć wobec ilości emitowanych reklam) – 1,3%, media, książki, wideo, filmy – 1,0% oraz żywność – 0,9%. atrakcyjność inwestycyjna polski Od 2005 roku najważniejszymi stymulatorami dla polskiej gospodarki i firm był kapitał zagraniczny. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne, wprowadzanie filii przedsiębiorstw zagranicznych, udział i wykupywanie firm polskich były powszechne w całym kraju. Nowy kapitał był niezbędny dla rozwoju regionów, gospodarki w kraju. Ważne były inwestycje budowlane – mieszkaniowe, biurowe, sprzedażowe. RYC. 4 Rzeczywista atrakcyjność regionów Źródło: Godlewska-Majkowska, H. (2013). Atrakcyjność inwestycyjna regionów 2012. Warszawa: Centrum analiz regionalnych i lokalnych Najwyższą atrakcyjność w Polsce szacuje się w województwie mazowieckim, dolnośląskim i pomorskim (klasa A wg PAiIZ). Oceniany był rynek zbytu, inwestycji, działania rządu i dostępny kapitał. W rejonie Warszawy wyniki te były najwyższe – szeroki rynek zbytu (miasto, województwo, online, pośrednictwo) oraz wysoki dostęp do kapitału i transakcji (banki, współpracownicy, pośrednicy). Dzięki działaniom rządu oraz poprzez wysokie zainteresowanie inwestycjami i wysoki udział kapitału zagranicznego nowe inwestycje są wysoko oceniane. W skali kraju wysokie wyniki inwestycji są wynikiem szerokiego rynku zbytu (krajowy i zagraniczny). Polska jest ważnym pośrednikiem dla handlu, ośrodkiem transportu i współpracownikiem na forum Europy Środkowo-Wschodniej i Zachodniej (po wejściu do UE). Najsłabsze wyniki są w rejonie Białegostoku, Lublina i Rzeszowa. Na tych obszarach wyniki PKB są od lat najniższe w kraju. Polska jest wysoko oceniana pod względem atrakcyjności inwestycyjnej w kraju. Najważniejsze przy ocenie jest sektor pracy, rozwinięty rynek B2B i pośrednictwa, transportu. W roku 2012 najwyższa ocenę uzyskało województwo mazowieckie po względem dostępu do rynku pracy, kapitału, możliwości zbytu, inwestycji. Wysokie miejsce utrzymuje województwo śląskie i dolnośląskie – poprzez rozwój handlu krajowego i międzynarodowego oraz modernizacje przemysłu. Inwestycje, modernizacja, unowocześnienie produkcji i produktów opłacane jest przez firmy zagraniczne. Takie zmiany trwale wpływają na gospodarkę rejonu, warunki gospodarowania dla firm i perspektywy rozwoju. inwestycje w województwach W kraju wprowadzono wiele zagranicznych inwestycji bezpośrednich. Na terenie Podkarpacia i Pomorza ważne są inwestycje w obiekty turystyczne. W województwie łódzkim rozwijany jest przemysł przetwórczy i handel krajowy, międzynarodowy. „Województwo mazowieckie jest miejscem dla filii, przedstawicielstw firm polskich i zagranicznych oraz branży B2B i B2C. W Wielkopolsce i Małopolsce przedsiębiorstwa rozwinęły swoją działalność międzynarodową i krajową. Dofinansowane zostały istniejące firmy i inicjatywy w rejonie – głównie w kierunku promocji, ekspansji, budowy rynku ( w tym online) i marki.” Ważna jest budowa sieci współpracy, sprzedaży, logistyki. RYC. 5 Potencjalna atrakcyjność regionów Źródło: Godlewska-Majkowska, H. (2013). Atrakcyjność inwestycyjna regionów 2012. Warszawa: Centrum analiz regionalnych i lokalnych Przy ocenie potencjalnej atrakcyjności regionu najsłabsze wyniki szacuje się na obszarze Kielc i Lublina. „Wysoki potencjał oceniono na Mazowszu, Dolnym Śląsku i Górnym Śląsku. Znaczny potencjał ma rejon Krakowa, Łodzi, Wielkopolski i Pomorza. Niskie zainteresowanie utrzymuje się na Mazurach, Warmii i obszarze Białegostoku.” Atrakcyjność regionu i kraju dla inwestorów zagranicznych wpływa na gospodarkę i warunki gospodarowania dla projektów krajowych i zagranicznych. Obcy kapitał oraz dofinansowania UE są ważnym elementem polityki finansowej oraz kierunków zarządzania i rozwoju dla firm. efekty dostępu do kapitału Wysoki dostęp do kapitału (BIZ, dofinansowania UE, kredyty) były ważne dla rozwoju kraju i regionów. Wiele firm polskim skorzystało na współpracy, pośrednictwie sektora zagranicznych. Wkład i udział zagranicznego kapitału pozwolił na rozwój polskich przedsiębiorstw i ich ekspansje. Rozszerzenie rynku zbytu w kraju i zagranicą, zbudowanie krajowej, europejskiej marki było efektem dostępu do nowego kapitału. Wysoka dostępność do kapitału była jednak znacznym obciążeniem dla firm. Nowe projekty, szeroko zakrojone zmiany, nowa polityka wymaga znacznych nakładów pracy i wkładu pracowników i managerów. Zmiany w polityce są ryzykowne, rozwój rynków zbytu, nowi współpracownicy, produkty i marketing jest obciążone niepowodzeniem, niskim zainteresowaniem i wzrostem kosztów. Polskie firmy poprzez nadmierne zaangażowanie w innowacje i kredyty, współpracę, wpadły w pułapkę zadłużenia. Wzrastające koszty, niskie przychody, słabe perspektywy na przyszłość i złe warunki gospodarowania powodują nadmierne zadłużenie i ograniczenie działalności. Kapitał był przeznaczany na modernizacje, unowocześnienie produktów oraz wprowadzenie polityki organizacji, zarządzania, sprzedaży, promocji i logistyki. podsumowanie: Od wielu lat polityka finansowa firm polskich opiera się na zewnętrznym finansowaniu – BIZ, dofinansowaniach i preferencyjnych kredytach. Od roku 2005 zmodernizowano przemysł, unowocześniono produkty i wprowadzono certyfikaty uprawniające dla sprzedaży w UE, Europie i innych krajach. Rozwój, nowe rynki zbytu wymusiły szerokie zmiany w polityce gospodarowania przedsiębiorstw krajowych. Finansowanie UE i kredyty były przeznaczone na zmiany w organizacji, zarzadzaniu, promocji i sprzedaży na rynkach regionalnych, na rynku krajowym i zagranicznym. Wprowadzono zachodnie wzorce zarządzania i organizacji. Nowe formy promocji i sprzedaży, w tym w sektorze online pozwoliły zbudować nową markę i jej produkty. Polityka finansowa jest ukierunkowana na rozwój i modernizacje. Ważną rolę spełnia promocja i rozbudowa rynku online. Rynek internetowy pozwala na szybkie wejście na nowe rynki, również zagraniczne. Poprzez sieć online usprawniono relacje B2C oraz współpracę B2B. Wprowadzono również szeroko dostępną promocje, marketing (mailing, bilbordy, video, ogłoszenia, wyszukiwarka, adwords, reklamy interaktywne). Obok promocji wprowadzono rynek informacji i prezentacji – na portalach wydawniczych, specjalistycznych, branżowych oraz portalach sprzedaży i aukcji. Po roku 2010 znacznie obniżono wielkość dofinansowania i dostępność kredytów. Firmy były zmuszone do oszczędności i ograniczenia wydatków, inwestycji. W następnych latach te tendencje utrzymały się. Dalsze oszczędności i ograniczenia wynikają z przedłużającego się okresu recesji oraz słabnącym zainteresowaniem wobec inwestycji i przedsiębiorstw. Wysokie ograniczenia kredytowe zniechęcają do korzystania z tej formy finansowania. W kolejnych latach działalność będzie ograniczona słabym popytem krajowym, zagranicznym i popytem osób prywatnych, przedsiębiorstw. Kolejnym ograniczeniem jest ograniczenie dla inwestycji, nowego kapitału i wydatków. Firmy są obciążone trudnymi warunkami na rynku transakcyjnym i trudnościami we współpracy. Tabele: RYC. 1 Wyniki makroekonomiczne dla regionu Źródło: Strzelewski, K. (2013). Wyniki gospodarcze dla kraju i regionów 2000-2010. Warszawa: GUS RYC. 2 Warunki kredytowania I Źródło: Sytuacja na rynku kredytowym. (2012). Warszawa: Narodowy Bank Polski RYC. 3 Warunki kredytowania II Źródło: Sytuacja na rynku kredytowym. (2012). Warszawa: Narodowy Bank Polski RYC. 4 Rzeczywista atrakcyjność regionów Źródło: Godlewska-Majkowska, H. (2013). Atrakcyjność inwestycyjna regionów 2012. Warszawa: Centrum analiz regionalnych i lokalnych RYC. 5 Potencjalna atrakcyjność regionów Warszawa: Centrum analiz regionalnych i lokalnych Źródło: Godlewska-Majkowska, H. (2013). Atrakcyjność inwestycyjna regionów 2012. Bibliografia: 1. Godlewska-Majkowska, H. (2013). Atrakcyjność inwestycyjna regionów 2012. Warszawa: Centrum analiz regionalnych i lokalnych 2. List of major foreign investors in Poland 2012. (2012). Warszawa: Polish Information and Foreign Investment Agency 3. Prognoza wzrostu PKB w województwach w latach 2010-2013. (2011). Warszawa: Instytut Badań Strukturalnych 4. Smaga, M. (2012), Instytucje gospodarki rynkowej, Warszawa: Wolter Kluwer 5. Strzelewski, K. (2013). Wyniki gospodarcze dla kraju i regionów 2000-2010. Warszawa: GUS 6. Sytuacja na rynku kredytowym. (2012). Warszawa: Narodowy Bank Polski 7. Wykorzystanie rynku internetowego. (2012). Warszawa: GEMIUS Słowa kluczowe: rynek, finanse, zarządzanie, polityka finansowa, oszczędności, rynek finansowy, inwestycje, kredytowanie zmian Abstract: Article is a presentation of economic development of polish companies due to changes in financial and credit market. It will be present aims of national and international investment. Polish companies has high potential of development in the country and abroad. New capital became a acceleration for polish market, polish companies, production and product. Innovation and changes can be taught for market and company. New capital can be a danger for development. The aim of this publication is a presentation of relation between financial sector (credit, investment), market and company profits. In the article I present data for polish sectors, polish market and financial profits for companies. For the market important are credit condition and investment attraction of regions. New spending and new capital were useful in last years. Till 2010 the amount of capital fall. Companies seeks new investments with guaranties, with high turn back profits and with savings. Data are from 2005 to 2013. Article presents financial politics of companies in last years. Key words: credits, market, finance, finance market, investment, savings, management