PODATEK PROGRESYWNY I LINIOWY: W roku 2015 jedyną zmianą występującą przy ustalaniu różnych limitów na potrzeby podatku dochodowego jest kurs euro stosowany do dokonania odpowiednich obliczeń. Kurs ten niestety jest niższy niż w rok wcześniej, co automatycznie przekłada się na niższe wartości tych limitów. Skala podatkowa pozostała na takim samym poziomie, jak w latach ubiegłych. Bez zmian są także inne limity określone w złotówkach. Podatek dochodowy od osób fizycznych co do zasady jest płatny wg progresywnej skali podatkowej, która od kilku lat pozostaje na niezmienionym poziomi. Opodatkowany tym podatkiem jest dochód, czyli przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania. Podatek liniowy - atuty Podatek liniowy (również podatek płaski) (ang. flat tax) – jest metodą obliczania wymiaru podatku, w myśl której wysokość należnego podatku jest wprost proporcjonalna do wielkości podstawy opodatkowania. Atuty Podatku • Bardziej sprawiedliwy, równość społeczna • Wsparcie przedsiębiorczości • Wzrost zasobów pieniądza konsumentów • Wzrost zasobów pieniądza firm • Wzrost konsumpcji • Zasoby pieniądza dla nowych i istniejących projektów • Ograniczenia opłat w sektorze publicznym • Rozwój sektora prywatnego • Ograniczenie sektora publicznego Podatek progresywny – wady Podatek progresywny – metoda obliczania wymiaru podatku, w myśl której wysokość należnego podatku rośnie szybciej niż proporcjonalnie w stosunku do wielkości podstawy opodatkowania np. wg skali podatkowej. Określenie to stosuje się najczęściej w odniesieniu do podatku dochodowego od osób fizycznych. Wady podatku • Transfer pieniądza dla sektora publicznego • Nadmierne obciążenia finansowe firm • Nadmierne obciążenia finansowe osób • Ograniczenia działania firm • Niesprawiedliwość społeczna • Ograniczenia sektora prywatnego • Rozwój sektora publicznego System podatkowy jest istotną częścią systemu finansowego obowiązującego w każdym państwie. Jedną z jego głównych części jest podatek dochodowy od osób fizycznych. W związku z przemianami, które zaszły w Rzeczpospolitej Polskiej na początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku istniejące w tym czasie rozwiązania musiały zostać zmienione aby dostosować system podatkowy do nowych realiów życia gospodarczego i zasad gospodarki rynkowej. Zmiany, które zostały wprowadzone ustawą z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych w sposób znaczący zastąpiły obowiązujące regulacje prawne. W Polsce obowiązują kilka form opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Najpopularniejszą formę opodatkowania stanowi stosowana na zasadach ogólnych tzw. progresja szczeblowa, w ramach której opodatkowana jest większość podatników. Występuje również inne forma opodatkowania z których warto wyodrębnić stawkę liniową 19 procent. Nie jest ona przewidziana dla wszystkich podatników podatku dochodowego od osób fizycznych. Mogą ją wybrać tylko osoby prowadzące własną działalność gospodarczą przy spełnieniu określonych w ustawie warunków1. Projekt wprowadzenia do polskiego systemu podatkowego podatku liniowego przyczynił się do podziału środowiska ekonomistów jak i środowiska prawników na gorących zwolenników i zagorzałych przeciwników tego rozwiązania. Jedni i drudzy skrupulatnie przez lata pokazywali wady i zalety zastosowania jednej stawki podatkowej niezależnej od uzyskiwanych dochodów. Warto podkreślić, iż w niektórych państwach europejskich liniowa stawka podatku dochodowego już obowiązuje. Można domniemywać, iż rozwiązanie to jest skuteczne gdyż żaden z krajów nie wycofał się z niego rozwiązania. Państwo osiąga z tego tytułu wymierne korzyści poprzez wzrost wpływów budżetowych. Celem niniejszej pracy jest porównanie progresywnej i liniowej stawki podatku dochodowego do osób fizycznych. Podatek dochodowy od osób fizycznych W Polsce 1 stycznia 1992 roku weszła w życie aktualnie obowiązująca ustawa w sprawie podatku dochodowego od osób fizycznych (Ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych tekst jednolity: Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176, z późn. zm.,) Był to przełomowy krok w dziedzinie polskiego prawa podatkowego, gdyż ten podatek zastąpił 5 innych, które wiązały się z uzyskiwaniem przychodów przez osoby fizyczne i obowiązywały do końca 1991 roku zaliczano do nich podatek: • od wynagrodzeń – płacone przez niektóre osoby uzyskujące wynagrodzenie, • od płac - pobierane od pracodawców, • wyrównawczy – obciążający pracowników otrzymujących więcej niż średnie wynagrodzenie, • rolny – od dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej, • dochodowy – dotyczący osób fizycznych uzyskujących dochody z działalności prowadzonej na własny rachunek oraz kapitału i praw majątkowych. Wprowadzenie jednego podatku od osób fizycznych miało skupić wszystkie tak różne podatki w jeden i objąć co do zasady osób fizycznych uzyskujących dochody z różnorodnych źródeł. Podatek dochodowy od osób fizycznych legitymuje się cechami takimi jak bezpośredniość, zwyczajność, obligatoryjność jak również posiada charakter dochodowy oraz osobisty. Obliczanie tego podatku następuje przez podatników lub płatników, ci ostatni co do zasady są pracodawcami. W odniesieniu do niektórych dochodów takich jak renty i emerytury, obliczenia podatku dokonuje organ wypłacający świadczenie. Prawidłowość naliczania podatku może być zweryfikowane przez urzędy skarbowe. Dysponują one prawem ostatecznego określenia wysokości podatku w drodze decyzji, która precyzuje wysokość zobowiązania podatkowego. Podatek dochodowy od osób fizycznych jest określany, jako podatek państwowy, jednak pewna jego część wędruje do budżetów samorządowych. Podatek dochodowy od osób fizycznych opiera się na zasadzie powszechności, co można ująć w sposób podmiotowym i przedmiotowym. Zasada podmiotowości mówi, iż podatek powinien obejmować wszystkie podmioty uzyskujące dochody na danym terytorium. Natomiast zasada powszechności przedmiotowej, wyklucza stosowanie zwolnień przedmiotowych. W przepisach prawa występują wyjątki wynikające z umów międzynarodowych. Podatek dochodowy od osób fizycznych oparty jest na zasadzie równości. Powoduje to, iż nie zależnie od źródła pozyskiwania dochodu, jeżeli dochód jest w takiej samej wysokości podatnicy są jednakowo traktowani. Koncepcja linowej stawki podatku dochodowego Podatek dochodowy od osób fizycznych jest tematem częstych dyskusji. Specjaliści w tym zakresie podzielili się na dwie grupy. Pierwsi z nich twierdzą, iż wprowadzenie linowego podatku dochodowego obejmującego wszystkich podatników podatku dochodowego od osób fizycznych spowoduje zmniejszenie wpływów do budżetu państwa z tego tytułu, co odbije się niekorzystnie na polskiej gospodarce. Druga grupa fachowców oponuje przy twierdzeniach, iż będzie to dobre posunięcie dla kraju. Bezapelacyjnie wprowadzenie liniowego podatku dochodowego od osób fizycznych przyczyni się do znacznego uproszczenie przepisów w tym zakresie. Będzie też bodźcem w rozwoju gospodarczego Polski. Progresywna szczeblowa skala podatku dochodowego od osób fizycznych opodatkowanych na zasadach ogólnych posiada stawki podatku w następującej wysokości: 18 i 32 procent co przy osiąganiu wyższych dochodów przekraczających pierwszy próg może przyczyniać się do próby ukrywania dochodów lub zaniżenie tak owych. Rozwiązanie to jest niesprawiedliwe społecznie gdyż, podatnik mający dochody wyższe niż 85258 zł musi zapłacić od nadwyżki ponad tą kwotę 32 procent podatku. Może to zniechęcać do uzyskiwania wysokich dochodów przez obywateli. Część krajów europejskich wprowadziła jednolitą liniową stawkę podatku dochodowego od osób fizycznych należą do nich: Łotwa (1994), Litwa (1994), Rosja (2001), Serbia (2003), Ukraina (2003), Słowacja (2003), Gruzja (2004) i Rumunia(2005). Liniowa stawka podatku dochodowego od osób fizycznych ma niewątpliwe zalety do których możemy zaliczyć miedzy innymi prostą konstrukcję podatku nie zawierającą ulg i zwolnień, co przyczynia się do przejrzystości systemu umożliwiającego pełniejsze zrozumienie przez podatnika. Warto dodać iż to założenie może okazać się nie do końca prawdziwym gdyż pojawiają się niejasności w odniesieniu do uregulowań związanych z kosztem uzyskania przychodu. Proporcjonalna stawka podatku przeciwdziała uchylaniu się od zapłaty należności podatkowych oraz ogranicza liczbę oszustw. Wynika to z faktu iż nie opłacalne dla podatnika są próby oszustw polegających na zaniżaniu wielkości wielkości dochodu. Jeżeli podatnik od uzyskiwanych dochodów powinien zapłacić 15 lub 32 procent logicznym jest iż próby oszustw będą częstsze w odniesieniu do podatników mających do zapłaty większą stawkę czyli w tym przypadku 32 procentową. Sankcja karna za nieujawnienie dochodów wynosi 75 procent. Proporcjonalna stawka podatku dochodowego od osób fizycznych powoduje pogłębianie się różnić pomiędzy poszczególnymi podatnikami. Podatek traci więc swoja role we wtórnym podziale dochodów gdyż wszyscy podatnicy płaca procentowo taką sama wartość. Wadą liniowej stawi podatkowej jest faworyzowanie akcjonariuszy i posiadaczy dywidend, gdyż dochody podlegają opodatkowaniu tylko raz, u źródła, eliminuje wszystkie formy ulg i zwolnień podatkowych. Podsumowanie: Podatek dochodowy od osób fizycznych stanowi znaczną część polskiego systemu podatkowego. Opodatkowano nim co do zasady wszystkie dochody uzyskiwane przez obywateli. Problematyka podatku dochodowego od osób fizycznych jest obecnie jednym z głównych problemów, wzbudzających kontrowersję w dziedzinie podatków, gdyż zdania specjalistów w tym zakresie są podzielone. Jedna grupa wskazuje, iż opodatkowanie skalą liniową jest najlepszym sposobem opodatkowania. Druga oponuje za zasadami ogólnymi czyli progresją szczeblową. Jedna jak i druga metoda ma swoje zalety i wady. Aby zoptymalizować zobowiązanie podatkowe należy przeprowadzić symulację pozwalającą wybrać właściwą formę opodatkowana dla danego podatnika. Zasadę ogólną można ująć następująco im wyższy poziom dochodów tym większa korzyść dla podatnika przy zastosowaniu stawki liniowej. Oczywiście po osiągnięciu pewnego progu dochodów. W polskich przepisach prawa podatkowego osoby osiągające dochody do 3089 zł rocznie (stan na rok 2008) są zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym. Progresywna skala podatkowa przyczynia się to do sytuacji, w której kara się ludzi zamożnych obciążając ich dochody ogromnymi podatkami co stanowi czynnik zniechęcający do osiągania takich dochodów. Symulacje pokazują, iż aby uzyskać korzyści z przejścia na liniowa stawkę podatku dochodowego od osób fizycznych trzeba osiągnąć dochody na poziomie powyżej 10000 zł miesięcznie. Warte zwrócenia uwagę jest ulga prorodzinna, umożliwia ona bowiem odliczenie 1112,04 zł (na rok 2009) rocznie od podatku warunkiem jest posiadanie jedno dziecko własnego lub przysposobionego. Ulga ta powoduje całkowite zwolnienia z opodatkowania podatników mających jedno dziecko oraz dochody brutto na poziomie ok 2000 zł miesięcznie. Zdaniem autora pracy tego rodzaju ulgi są niekorzystne dla budżetu państwa oraz powodują straty dla całego społeczeństwa przez nadmierne uszczuplenie wpływów z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych . Reasumując - liniowa stawka podatku dochodowego od osób fizycznych na poziomie 15 procent jest niekorzystna dla podatników osiągających niskie dochody. Jednolita stawka podatku dochodowego spowodowałaby uproszczenie systemu podatkowego, co jest niewątpliwie korzystne ponieważ od osiągniętego dochód zapłacimy procentowo tyle samo. Liniowa stawka podatku mobilizuje podatników do podnoszenia swoich dochodów, zapobiega ukrywania wynagrodzeni i tworzy poczucie równości wobec systemu podatkowego. Dorota Smoleńska Literatura: 1. Dmoch W., Szymura T., Podatek dochodowy od osób fizycznych 2007, C.H. Beck, Warszawa 2007 2. Gajl N., Teorie podatkowe w świecie, PWN, Warszawa 1992. 3. Gajl N., Modele podatkowe. Podatki dochodowe, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1995. 4. Głuchowski J., Polskie prawo podatkowe, wyd. 5, LexisNexis, Warszawa 2004. 5. Gomułowicz A., Małecki J., Podatki i prawo podatkowe, wyd. 3, LexisNexis, Warszawa 2006. 6. Mastalski R., Prawo podatkowe, wyd. 3 CH Beck, Warszawa 2004. 7. Marcinuk J., Podatek dochodowy od osób fizycznych, Wydawnictwo CH Beck, Warszawa 2005. 8. Mastalski R., Prawo podatkowe, wyd. 3, Wydawnictwo CH Beck, Warszawa 2004. Wójtowicz W., Prawo podatkowe. Część ogólna i szczegółowa, Oficyna wydawnicza Branta, Lublin 2005.